Birçok okuyucu için Osmanlı Devleti’nde yazılan ve basılan metinleri günümüzde okumak ve anlamlandırmak bir hayli zor…
Sadi Özgür yürütücülüğünde yerli bir girişim olan “Transleyt” projesi, geliştirilen yapay zeka temelli bir platform ile Osmanlıca eserleri, günümüz Türkçesinin yanı sıra 30 farklı dile tercüme edebiliyor.
35 bin eser ve 5 milyon sayfaya yakın Osmanlıca kaynak üzerinden yapay zekanın eğitilmesiyle meydana getirilen Transleyt’te yapılan testlerde, matbu metinlerde yüzde 98,2, düzgün el yazma metinlerde ise yüzde 92 doğruluk oranı yakalanmış durumda.
Farklı yüzyılların üslubuna göre çeviri yapmak mümkün
Transleyt’in en önemli özelliklerinden biri de Osmanlıca metinleri, 13. ve 21. yüzyıl arasında herhangi bir dönem diline birebir çevirme ya da günümüz Türkçesine aktarma imkanı sağlaması.
Ayrıca, ister Osmanlıca ister modern Türkçe metinler, yüzyıllara göre diliçi çevirilerle yeniden yorumlanabiliyor. Bunun yanı sıra çevirinin tonunu da tespit edebiliyor; "akademik”, "gündelik" ya da “esprili” şekilde tercüme yapabiliyor.
“Google ya da DeepL gibi firmaların yaptıklarını biz yerli bir firma olarak yaptık"
Proje yöneticisi Sadi Özgür, 2016 yılında geliştirdikleri “Wikilala” projesinin bir tecrübe oluşturduğunu ve “Transleyt” ile bunu geliştirdiklerini anlatıyor.
“Google ya da DeepL gibi firmaların yaptıklarını biz yerli bir firma olarak yapma imkanı bulduk. Biz burada ayrı olarak kültür hazinemiz dediğimiz Osmanlıca metinleri günümüz Türkçesine çeviren bir sistem haline getirmiş olduk.”
Özgür ve ekibi, arşiv belgeler ve yazma eserler gibi daha zorlu elyazma metinler için yeni yapay zeka modelleri de geliştiriyor.
"Bu çalışmalarımızla, daha karmaşık ve eski metinlerin de dijitalleştirilmesini sağlayarak, araştırma ve koruma çalışmalarına destek olmayı amaçlıyoruz."
Tarihe ışık tutan proje: Wikilala
"Araştırmalar için daha fazla vakit kalacak"
Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Sinan Kaçalin de projenin araştırmacılar için teknik destek sunacağını, bu durumun da yapılması ve düşünülmesi gereken şeylere daha fazla vakit kalması açısından önemli olduğunu söyledi.
Hacettepe Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şükrü Haluk Akalın, projeyle eski harfli metinlerin latin harflerine aktarılacağını ve böylece söz varlığını değerlendirmenin mümkün olacağını ifade etti.
Projeyle, akademik çalışmalara ve kitap yayıncılığına katkı sunulması hedefleniyor.
