Son yıllarda akıllı telefonların ve sosyal medyanın yükselişiyle birlikte herkes ekran başında daha fazla zaman geçirmeye başladı. Çocuklar da istisna değil. Covid-19 salgını da okulların kapanması ve sokağa çıkma yasakları nedeniyle çocukların ekran başında geçirdikleri sürede büyük bir artışa neden oldu.
Çocuklar ve gençler için aşırı ekran süresi hakkında birçok korkutucu iddia var. Ruh sağlıklarına zarar verdiği, depresyona, yeme bozukluklarına neden olduğu, normalde sosyalleşmek veya egzersiz yapmak için harcayacakları zamanı azalttığı ve yalnızlığa ve zayıf fiziksel uygunluğa neden olduğu gibi… Kısacası, dijital cihazlarda çok fazla zaman geçirmenin çocukların hayatlarını mahvetmesinden korkuluyor ve uygulamalarını bizi bağımlı hale getirecek şekilde tasarlayan teknoloji şirketleri de suç ortağı. Dünyanın dört bir yanındaki hükümetlerin 18 yaşından küçükler için ekran süresini kısıtlamayı düşünmesine şaşmamalı.
PANDEMİ EKRAN SÜRESİNİ KATLADI
2016 ile 2021 yılları arasında yapılan araştırmaları derleyen 2023 incelemesi, dünya genelinde 6 ila 14 yaşındaki gençlerin günde ortalama 2.8 saatlerini ekran başında geçirdiğini ortaya koydu. Covid-19 salgını keskin bir artışa neden oldu çünkü birçok genç için eğitim, sosyalleşme ve eğlence gibi konular çevrimiçi ortama kaydı. Bir çalışma, karantina kısıtlamalarının büyük ölçüde kaldırıldığı 2021’in sonlarında bile, toplam ekran süresinin hala pandemi öncesi seviyelerin 1.1 saat üzerinde olduğunu ortaya koydu.
Dahası, en küçük çocuklar bile artık sıklıkla ekran başında vakit geçiriyor. Oysaki Dünya Sağlık Örgütü ve Amerikan Pediatri Akademisi gibi gruplar, televizyon, bilgisayar, telefon veya video oyunlarıyla ilgili olup olmadığına bakılmaksızın, 5 yaşın altındaki çocukların ekran başında çok az zaman geçirmesini veya hiç zaman geçirmemesini öneriyor. Ancak 2022 yılında yapılan bir inceleme, birçok farklı ülkede 2 yaşın altındaki çocukların sadece dörtte birinin ekran başında hiç vakit geçirmediğini, 2 ila 5 yaş arasındaki çocukların ise sadece yüzde 36’sının ekran başında geçirdiği sürenin günde 1 saatle sınırlı olduğunu ortaya koydu.
ROBLOX VE YOUTUBE
Küçük çocuklar için en popüler çevrimiçi yerlerden biri oyun platformu Roblox iken gençler için sosyal medya ve YouTube başı çekiyor. Peki tüm bu ekran başında geçirilen zamanın gençlere maliyeti nedir? Bu, özellikle uzun vadeli verilerin azlığı nedeniyle cevaplanması şaşırtıcı derecede zor bir soru. Ancak endişeler, yeni teknolojilerin benimsenmesine kaçınılmaz olarak eşlik eden tekno-paniğin bir başka örneği olabilir.
Birçok uzmana göre ekran bağımlılığıyla çocukların zihinsel ve fiziksel sağlığı ve çok yönlü yetişkinler olarak genel gelişimleri zarar görüyor. Bu argümanın ön saflarında San Diego Eyalet Üniversitesi’nden iGen kitabının yazarı Jean Twenge ve New York Üniversitesi’nden The Anxious Generation kitabının yazarı Jonathan Haidt yer alıyor. Çocukların telefonlarına bağımlı olduklarını, ruh sağlıklarının zarar gördüğünü ve acil önlem alınması gerektiğini savunuyorlar. Çocukların ve ergenlerin ruh sağlığının son yirmi yılda önemli ölçüde kötüleştiğine dair kanıtlara işaret ediyorlar. Nitekim pek çok ülkede giderek artan sayıda genç, özellikle de genç kızlar, anksiyete ve depresyon gibi rahatsızlıklar için tıbbi yardım arıyor.
KIZ ÇOCUKLARDA RİSK DAHA ÇOK
Bunun da ötesinde, son yıllarda yapılan çalışmalar, özellikle çocuklarda ve gençlerde ekranların aşırı kullanımından kaynaklanan bir dizi zarar tespit etti. 2020 yılında 31 çalışma üzerinde yapılan bir meta-analiz, 3 yaşın altındaki çocuklarda daha fazla ekran süresinin daha kötü uyku ile ilişkili olduğunu ortaya koydu. Benzer şekilde, 2023 yılında yapılan bir inceleme, gençler üzerinde yapılan 50 çalışmayı inceleyerek bunların çoğunun, özellikle kız çocuklarında ekran kullanımı ile kötü ruh sağlığı arasında ilişkiler keşfettiğini bildirdi.
San Francisco’daki California Üniversitesi’nden çocuk doktoru Jason Nagata, ekran başında geçirilen süre ile kötü sağlık sonuçları arasındaki ilişkileri inceleyen birkaç çalışma yayınladı. Çocukları birkaç yıl boyunca takip eden çalışmalardan elde edilen verileri kullanan Nagata ve meslektaşları, bazı endişe verici ilişkiler tespit etti. Bir çalışma, 11 ila 18 yaş arasındaki çocukların ekran başında geçirdikleri sürenin, 24 yıl sonra obezite ve diyabet olasılığının artmasıyla bağlantılı olduğunu ortaya koydu. Benzer şekilde, 9 ve 10 yaşlarında video izlemek ve video oyunları oynamak da dahil olmak üzere daha fazla ekran süresi, iki yıl sonra daha yüksek obsesif kompulsif bozukluk oranları ve daha yüksek intihar davranışı olasılığı ile ilişkilendirildi.
Pek çok ebeveyn ve politika yapıcının ekran süresi, akıllı telefonlar ve sosyal medya konusunda daha güçlü kurallar getirilmesi için feryat etmesi şaşırtıcı değil.
ABD Kamu Sağlığı Dairesi Başkanı Vivek Murthy, hükümetlere “tüm çocukların sosyal medyaya erişimini zarar riskini en aza indirecek şekilde daha da sınırlandırmalarını” tavsiye ederek sosyal medya platformlarında “ergenler için önemli ruh sağlığı zararları” hakkında sigara paketi tarzı uyarılar yapılması çağrısında bulundu. Birleşik Krallık yayıncılık düzenleyicisi Ofcom da 18 yaşından küçükleri tüm sosyal medyadan menetmekle tehdit etti.
EBEVEYNLER NE YAPMALI?
2019 yılında bin İngiliz genç üzerinde yapılan bir araştırma, ebeveynleri teknolojiye “özerkliği destekleyici” bir yaklaşım sergileyen gençlerin, ebeveynleri daha kontrolcü veya cezalandırıcı bir yaklaşım sergileyen gençlere kıyasla, ebeveynlerinin kendilerine güvendiğine daha fazla inandıklarını ve itaatsizlik etme olasılıklarının daha düşük olduğunu ortaya koydu. Bu saygılı yaklaşım, çocuğunuzun çevrimiçi bir sorunu olduğunda size söylemesini daha olası hale getirebilir, böylece olay büyümeden çözmelerine yardımcı olabilirsiniz.
Özerk davranışı teşvik etmenin gençlerin sosyal medya ile sağlıklı bir ilişki geliştirmelerine yardımcı olabileceğine dair bazı kanıtlar da var. Bu nedenle, “telefonunu bırak!” diye bağırmak yerine, çocuğunuza bugün telefonunda ya da tabletinde ilginç ne bulduğunu sormayı deneyin.
